 |
|
 |
|
|
|
|
TOPLUMSAL ROL VE TOPLUMSAL STATÜ
 5- TOPLUMSAL ROL VE TOPLUMSAL STATÜ
(*) Prof.Dr.Füsun Öztürk Kuter'in Toplumsal Boyutlarıyla Spor isimli kitabından derlenmiştir. Her kişi yaşadığı toplumda bir yere sahiptir. Kişilerin toplumda bulundukları bu yer veya mevkiye toplumsal statü, bu statüye bağlı olarak elde ittikleri hak ve görevlere de toplumsal rol denir. Statü onu işgal eden kişiden ayrıdır ve her toplumsal statünün mutlaka bir rolü bulunur. Statü bize, başkalarıyla karşılaştırıldığında, kişinin sosyal yerinin neresi olduğunu anlatır. Oysa sosyal rol bize kişinin ne yaptığını anlatır. Sosyal rol ne geçicidir ne de kurgusaldır. Sosyalizasyon sürecinde öğrenilir. Kişinin katıldığı çeşitli gruplarda oynanır ve bireyin sosyal kişiliğinde içselleştirilir. Sosyolojik bakış açısından, sosyal kişilik, bireyin oynadığı tüm rollerin toplamıdır (1 , 94). Kişiler toplum içinde pek çok değişik statüye aynı anda sahip olabilirler. Örneğin bir kişi hem annelik hem öğretmenlik hem de bir vakıf başkanlığı statüsüne sahip olabilir. Her birine bağlı olarak da elde etmiş olduğu haklar ve sorumlu olduğu görevler bulunmaktadır. Konuya sporcu açısından baktığımızda bir kişi hem sporcu, hem öğrenci hem de evlat statüsünde olabilir. Sporcu statüsüne bağlı olarak, toplumda örnek insan davranışları sergilemesi, antrenmanlarına düzenli devam etmesi, müsabakalarda kendinden beklenen teknik, taktik ve performansı sergilemesi gibi görevleri vardır. Bunun yanında da spor alanlarına ücretsiz girme, spor malzemelerinin kulübü tarafından karşılanması, genel giderlerini karşılayacak bir miktar para alması gibi hakları bulunur. Öğrenci olarak ise uygun davranışlar göstermesi, uygun kıyafet giymesi, derslere devam etmesi ve çalışması gibi görevleri bulunmakta bunun yanında da okulun araç gerecinden yararlanma, yol, sinema, tiyatro vb durumlarda indirimli ödeme yapma gibi haklara sahip olmaktadır. Sosyal statülerin bir özelliği de şudur: Her statü bir başka statü ile hatta statülerle ilişkili olmak zorundadır (2, 525). örneğin öğretmenlik statüsü mutlaka öğrencilik statüsüne, antrenörlük statüsü sporculuk statüsüne gereksinim duyar. Statüler atfedilen statüler ve sonradan kazanılan statüler olarak ikiye ayrılır. Kazanılan statüler, bireyin çabaları sonucunda elde etmiş olduğu statülerdir. Meslek statüleri sonradan kazanılan statülerdir. Sporculuk, ister meslek olarak, isterse de başka amaçla yapılmış olsun kazanılan bir statüdür. Atfedilen statüler ise bireyin denetimi dışında toplumun değerlerine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Irk, din, yaş, cinsiyet, soy atfedilen statü örneklerindendir. Gelişmiş, çağdaş toplumlarda kazanılmış statüler önemli iken, gelişmemiş toplumlarda atfedilen statülerin önemli olduğu görülmektedir. Herhangi bir bireyin, bir ailenin veya herhangi bir sosyal kategorinin sosyal statüsü yargılanırken şu ölçütler kullanılmaktadır. Soy, ana babanın şöhreti, ailenin o yerde yaşama süresinin uzunluğu, doğumun meşruluğu veya gayri meşruluğu, servet, kişinin hizmet ettiği işlevsel yararlılık, eğitim basamaklarının sayısı ve çeşidi, din, biyolojik karakterler (cinsiyet, yaş, güzellik standartları). Ancak bu ölçütler tek başlarına yeterli değildir, birlikte ele alınmalıdır (1, 32). Kişinin sahip olduğu statü sayısı ne kadar çok gruba girerse o kadar artar. Ama kişi yine de temel bir statüye sahiptir. Bu statüye anahtar statü adı verilir. Kişinin anahtar statüsü, toplumun en çok önem verdiği yada en çok ilgi gösterdiği statüsüdür. Bu anlamda sporculuk günümüzde anahtar statü olabilmektedir. Eğer bir hekim 400m rekortmeni ise, bir işletmeci birinci ligde futbol oynuyorsa, ya da bir avukat ulusal halter takımında ise insanlar onu sporculuk yönüyle kabullenmekte ve önemsemektedir. Artık aileler çocuklarını severken “Oğlum büyüyünce doktor olacak demek yerine, oğlum büyüyünce futbolcu olacak” demeye başlamıştır. Statü ayrıca ne kadar az kişi tarafından elde edilir durumda ise o kadar önemli olmaktadır. Örneğin başbakanlık, cumhurbaşkanlığı ya da dünya şampiyonluğu tek bir kişi tarafından işgal edilebilir. Bu nedenle çok önemli ve itibarlı statülerdir. KAYNAKLAR 
|
|||||||||||||||
|
||||||||||||||||
Temel Bilgiler
